Ewangelia i działalność misyjna Kościoła w służbie kultur narodów

Abstrakt

Misje Kościoła są w swej istocie działalnością duchową – są dziełem Ducha Świętego. Skuteczność i prawdziwe powodzenie misji można jedynie mierzyć w kategoriach nadprzyrodzonych. Ewangelizacja zawiera prorockie przepowiadanie spraw innego życia, jakim jest wieczne przeznaczenie człowieka. Zaangażowani w misje muszą być nade wszystko jednostki o głębokiej, żywej wierze, szczerze muszą wierzyć w to, czego nauczają, a Boga uważać za sedno i ośrodek swego życia.

Bóg poprzez swe Objawienie, a szczególnie przez Wcielenie, stworzył program dla Kościoła. Kościół został upoważniony do realizacji tego programu, a należy to robić nie w sposób bezwzględny, ale w zgodności z danymi prawami społecznymi, kulturowymi i psychologicznymi, które rządzą ludzkim istnieniem. Należy głosić Ewangelię ludziom jako ludziom i tam, gdzie się właśnie znajdują w konkretnym miejscu i czasie. Styl życia, mentalność, tradycja i warunki społeczne wspólnoty lokalnej stanowią kontekst, w świetle którego należ widzieć i interpretować Boży program, pozwalając mu się ujawnić tak, jak to jest możliwe.

Słowo „kultura” oznacza coś, co przeniknęło w lud, w jego najgłębsze przekonania, w jego styl życia. Kultura obejmuje entuzjazm, pragnienia i sposób życia. Kultura uznaje prawa drugiego człowieka, do bycia sobą i do zachowania swojej odmienności. Bez takiego pojęcia kultury pojawiają się metody sprawiające, że drugi człowiek traci wszelkie znaczenie, staje się nieistotny, nie przyznaje mu się żadnych praw i wartości.

W ostatnim czasie często spotykamy się z bezprecedensową krytyką działalności misyjnej Kościoła ubiegłych wieków i całkowitego utożsamiania jej z kolonializmem – zwłaszcza w początkach epoki nowożytnej. Trwa „moda” na niszczenie pomników przeszłości. W konsekwencji usunięto z placów publicznych pomniki wybitnych misjonarzy, wyjątkowo zasłużonych dla ludności terenów misyjnych. Czy stawianie znaku równości między działalnością misyjną a kolonizacją jest słuszne?

Na przestrzeni wieków występowały różne i kontrastujące ze sobą modele misji. Bez względu na to, jak wielką role odegrał patronat hiszpański i portugalski imperializm, oraz bez względu na to, ile jest prawdy w twierdzeniu, że chrześcijaństwo rozprzestrzeniło się wraz z kolonializmem, kolonializm nigdy nie był jedynym czynnikiem tłumaczącym szerzenie Ewangelii w owym okresie. Modele misyjne były zbyt zróżnicowane, by taka prosta interpretacja historii mogła być prawdziwa.

Cała historia Kościoła aż do dziś obfituje w przykłady heroicznego poświęcenia się potrzebom innych. Głosząc Ewangelię misjonarze pokazali, że najbardziej przekonujące słowo nie pochodzi przede wszystkim z ust, ale z serca i uczynków. Wielu misjonarzy z ogromnym poświęceniem pokazało autentyczne uznanie drugiego człowieka, które tylko miłość czyni możliwym, a które oznacza postawienie się w jego sytuacji, aby odkryć to, co jest autentyczne i zrozumiałe.

Ogromnym wsparciem wysiłków ewangelizacyjnych misjonarzy było i jest w dalszym ciągu papieskie nauczanie, wzywające do szczególnej troski o ubogich, żyjących w nędzy, niewolnictwie, usuniętych na margines i najbardziej potrzebujących, którym Bóg nakazał pomagać.